માગ હિન્દુ કેલેન્ડરના ચંદ્ર કેલેન્ડર મુજબ વર્ષનો અગિયારમો મહિનો છે. માગનો મહિનો પૂશ પછી શરૂ થાય છે. પુરાણોમાં માગ મહિનાની મહાનતાનું વર્ણન છે. ભારતીય સંવત્સરાનો અગિયારમો ચંદ્ર મહિનો અને દસમા સૌરમાસને મગ કહેવામાં આવે છે. આ મહિનામાં માઘા નક્ષત્ર પૂર્ણિમાને કારણે તેને માઘ કહેવાયો. ધાર્મિક દૃષ્ટિકોણથી આ મહિનાનું ઘણું મહત્વ છે. આ મહિનામાં, જે વ્યક્તિ ઠંડા પાણીની અંદર ડૂબી જાય છે, તે પાપથી મુક્ત થાય છે.
‘માધે નિમગના સેલે સુશીતે વિક્ટોમાપસ્ત્રિદિવન્દ પ્રાર્થન્તિ।’
પદ્મપુરાણમાં માગ મહિનાની મહાનતાનું વર્ણન કરતા કહેવામાં આવે છે કે ભગવાન શ્રીની પૂજા કરવી પણ માઘ મહિનામાં નહાવા જેટલું આનંદકારક નથી. તેથી દરેક વ્યક્તિએ બધા પાપોથી મુક્તિ મેળવવા અને ભગવાન વસુદેવનો પ્રેમ પ્રાપ્ત કરવા માટે મગ સ્નાન લેવું જોઈએ.
પ્રીતાયે વાસુદેવસ્ય સર્વપાનુતાયે। માધ સ્નાનમ્ પ્રાકૃતવીત્ સ્વર્ગલાભય માનવ માગ મહિનામાં પૂર્ણિમાના દિવસે જે વ્યક્તિ બ્રહ્મવૈવર્તપુરાણનું દાન કરે છે તેને બ્રહ્મલોક પ્રાપ્ત થાય છે. બ્રહ્મવૈવર્ત પુરાણની કથા માગમાં સાંભળવા જોઈએ અને જો આ શક્ય ન હોય તો માગ મહાત્મ્ય સાંભળવું જ જોઇએ.
તેથી, આ મહિનામાં ભગવાન માધવની સ્નાન, દાન, ઉપવાસ અને ઉપાસના ખૂબ ફળદાયક છે. તે મહાભારતમાં આવ્યું છે, માળા મહિનામાં, જે તપસ્વીઓને તલ દાન કરે છે, તે નરક નથી જોતો. માઘ મહિનાની દ્વાદશી તિથિ પર દિવસ માત ઉપવાસ કરીને ભગવાન માધવની પૂજા કરવાથી પૂજનારને રાજસુખ યજ્ઞનું ફળ મળે છે. આમ, માઘ સ્નન આવો એક અનોખો મહિમા છે.
શિશિર ઋતુ: આ સીઝન હિંદુ મહિનાના માગ અને ફાલ્ગુન મહિનામાં એટલે કે પાનખર મહિનામાં આવે છે. આ ઋતુમાં વૃદ્ધાવસ્થા પ્રકૃતિ ઉપર પ્રવર્તે છે. ઝાડના પાંદડા પડવા માંડે છે. ચારે બાજુ ઝાકળની છાયા છે. આ સીઝન મોસમી ચક્રની સમાપ્તિ અને ફરીથી નવા વર્ષ અને નવા જીવનની સુગંધ સૂચવે છે.
અંગ્રેજી મહિના મુજબ, આ મોસમ 15 જાન્યુઆરીથી સમગ્ર ફેબ્રુઆરી સુધી ચાલે છે. આ સીઝનમાં મકરસંક્રાંતિનો તહેવાર છે, જેને હિન્દુ ધર્મનો સૌથી મોટો ઉત્સવ માનવામાં આવે છે. આ દિવસે ઉત્તરાયણની શરૂઆત સૂર્ય દક્ષિણનાયનથી થાય છે. આ સીઝનમાં, મહા મહા શિવરાત્રી હિન્દુ મહિનામાં ફાલ્ગુન કૃષ્ણ ચતુર્દશીની ઉજવણી કરવામાં આવે છે.
